Hướng dẫn sinh viên ngành Giáo dục mầm non Trường CĐSP Bắc Ninh sử dụng Google Forms nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác trong môi trường số

Nguyễn Hương Giang – Bộ môn Tin học

Tóm tắt

Trong bối cảnh chuyển đổi số giáo dục, việc hình thành năng lực số nghề nghiệp cho sinh viên sư phạm, đặc biệt sinh viên ngành Giáo dục mầm non, trở thành yêu cầu cấp thiết. Google Forms là một công cụ miễn phí, dễ sử dụng, giúp người học thực hành kỹ năng giao tiếp, hợp tác, phản hồi và xử lý dữ liệu trong môi trường số. Bài viết trình bày quy trình hướng dẫn sinh viên ngành Giáo dục mầm non tại Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh sử dụng Google Forms trong học phần “Công nghệ thông tin (CNTT) và ứng dụng CNTT trong dạy học”, qua đó phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác trong môi trường số. Kết quả cho thấy sinh viên hứng thú hơn với học tập, tự tin trong tương tác, và có khả năng vận dụng công cụ này vào công việc giáo viên mầm non sau khi ra trường.

1. Đặt vấn đề

Sự phát triển của công nghệ số đang làm thay đổi sâu sắc phương thức dạy và học trong giáo dục. Đối với giáo viên mầm non – những người trực tiếp chăm sóc, giáo dục trẻ nhỏ và phối hợp với phụ huynh – năng lực giao tiếp và hợp tác trong môi trường số trở nên đặc biệt quan trọng. Giáo viên cần biết cách sử dụng công cụ số để thu thập thông tin, phản hồi, phối hợp với đồng nghiệp và phụ huynh.

Tại Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh, học phần “CNTT và ứng dụng CNTT trong dạy học” được thiết kế nhằm hình thành năng lực sử dụng công nghệ cho sinh viên ngành Giáo dục mầm non. Trong đó, Google Forms được lựa chọn như một công cụ tiêu biểu, dễ tiếp cận, phù hợp với thực tế nghề nghiệp giáo viên.
Thông qua hướng dẫn sử dụng Google Forms, sinh viên không chỉ học cách tạo biểu mẫu trực tuyến mà còn được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, hợp tác và phản hồi – những thành tố cốt lõi của năng lực số trong giáo dục.

2. Cơ sở lý luận

2.1. Năng lực giao tiếp và hợp tác số

Theo Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT quy định khung năng lực số cho người học, Miền III – Giao tiếp và hợp tác trong môi trường số bao gồm khả năng:

• Sử dụng công cụ số để trao đổi, chia sẻ thông tin và phản hồi;
• Làm việc nhóm, đồng sáng tạo nội dung, ra quyết định tập thể trong môi trường số;
• Tuân thủ quy tắc ứng xử và bảo mật thông tin khi giao tiếp trực tuyến.

Đối với sinh viên ngành Giáo dục mầm non, năng lực này biểu hiện ở việc biết sử dụng công cụ số để:

• Giao tiếp với phụ huynh, đồng nghiệp, giáo viên hướng dẫn;
• Hợp tác trong thiết kế hoạt động giáo dục, xây dựng học liệu;
• Thu thập và phản hồi thông tin phục vụ chăm sóc và dạy học trẻ.

2.2. Vai trò của Google Forms trong phát triển năng lực số

Google Forms là công cụ trực tuyến miễn phí, cho phép người dùng tạo biểu mẫu, khảo sát, bài kiểm tra hoặc phiếu phản hồi. Công cụ này có nhiều điểm phù hợp với đào tạo sinh viên mầm non:

• Giao diện thân thiện, trực quan, không cần kỹ năng lập trình;
• Cho phép chèn hình ảnh, biểu tượng, video – phù hợp tâm lý người học nhỏ tuổi;
• Tự động tổng hợp dữ liệu, hiển thị biểu đồ;
• Dễ chia sẻ, hợp tác nhóm;
• Có thể áp dụng linh hoạt trong các tình huống giáo dục: khảo sát, phản hồi, đánh giá, lấy ý kiến phụ huynh hoặc học sinh.

Việc hướng dẫn sinh viên sử dụng Google Forms không chỉ giúp họ nắm vững kỹ năng công nghệ mà còn rèn luyện cách giao tiếp, phản hồi, hợp tác chuyên nghiệp.

3. Tổ chức hướng dẫn sử dụng Google Forms trong học phần

3.1. Mục tiêu

- Giúp sinh viên hiểu và biết sử dụng Google Forms trong kiểm tra – đánh giá, khảo sát và thiết kế bài tập.

- Tăng cường năng lực công nghệ số, năng lực giao tiếp và hợp tác trực tuyến của sinh viên.

- Tạo môi trường học tập tích cực, linh hoạt và dễ đánh giá.

3.2. Quy trình triển khai

Bước 1: Giới thiệu công cụ và hướng dẫn sử dụng cơ bản

Giảng viên giới thiệu về Google Forms, cách đăng nhập, tạo biểu mẫu, chèn câu hỏi, thêm hình ảnh – video, và cài đặt chấm điểm tự động.

Bước 2: Thiết kế hoạt động học tập

Sinh viên được yêu cầu thiết kế phiếu khảo sát hoặc bài trắc nghiệm liên quan đến nội dung môn học (ví dụ: kiểm tra kiến thức về PowerPoint, Excel, ứng dụng CNTT trong thiết kế bài giảng số...).

Bước 3: Triển khai trong giờ học

Các nhóm trình bày sản phẩm Google Forms, tổ chức cho bạn cùng lớp làm bài kiểm tra hoặc khảo sát. Giảng viên hướng dẫn cách phân tích dữ liệu qua Google Sheets.

Bước 4: Đánh giá và phản hồi

Giảng viên đánh giá dựa trên các tiêu chí: tính chính xác, tính sáng tạo, khả năng ứng dụng trong dạy học và năng lực hợp tác nhóm. Sinh viên tự phản hồi và điều chỉnh sản phẩm.

Bước 5: Ứng dụng thực tế trong dạy học mô phỏng

Sinh viên vận dụng Google Forms vào kế hoạch dạy học mô phỏng (micro-teaching), sử dụng công cụ này để kiểm tra, đánh giá học sinh hoặc thu thập ý kiến phản hồi sau tiết dạy.

4. Hiệu quả và bài học kinh nghiệm

4.1. Hiệu quả đạt được

- 100% sinh viên có thể tự tạo và sử dụng Google Forms; 85% sinh viên biết tích hợp công cụ này vào dạy học mô phỏng.

- Giảng viên có thể thực hiện đánh giá thường xuyên nhanh chóng, chính xác và minh bạch.

- Sinh viên hứng thú hơn với hoạt động học tập, chủ động thiết kế sản phẩm học tập.

- Giữa giảng viên – sinh viên, giữa sinh viên – sinh viên được cải thiện đáng kể nhờ hoạt động nhóm và chia sẻ trực tuyến.

4.2. Hạn chế

- Một số sinh viên còn hạn chế kỹ năng thiết kế giao diện hoặc trình bày câu hỏi.

- Chất lượng đường truyền Internet đôi khi ảnh hưởng đến quá trình làm bài trực tuyến.

- Cần có cơ chế lưu trữ và phân tích dữ liệu học tập hiệu quả hơn.

6. Kết luận

Việc hướng dẫn sử dụng Google Forms trong học phần “CNTT và ứng dụng CNTT trong dạy học” không chỉ giúp sinh viên ngành Giáo dục mầm non nắm được kỹ năng công nghệ cơ bản mà quan trọng hơn là hình thành năng lực giao tiếp và hợp tác trong môi trường số. Thông qua các hoạt động thiết kế, chia sẻ, phản hồi và ứng dụng trong dạy học mô phỏng, sinh viên đã phát triển khả năng làm việc nhóm, phản hồi sư phạm và sử dụng công cụ số một cách có ý thức, sáng tạo và nhân văn. Khi ra trường, họ có thể vận dụng Google Forms để giao tiếp với phụ huynh, đánh giá trẻ, phối hợp đồng nghiệp.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2020). Thông tư 09/2020/TT-BGDĐT về ứng dụng CNTT trong quản lý và tổ chức đào tạo trực tuyến. Hà Nội.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2025). Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT Quy định khung năng lực số cho người học. Hà Nội.
3. Nguyễn Văn Cường (2023). Phát triển năng lực số cho sinh viên sư phạm trong bối cảnh chuyển đổi số giáo dục. Tạp chí Giáo dục, số 511.
4. Trần Thị Hạnh (2024). Ứng dụng Google Forms trong kiểm tra và đánh giá sinh viên sư phạm. Kỷ yếu Hội thảo Quốc gia, ĐHSP Hà Nội.
5. Google (2024). Google Workspace for Education User Guide. https://edu.google.com