1. Công tác thanh tra và vai trò của thanh tra trong các cơ sở giáo dục đại học

1.1. Thanh tra và vai trò của công tác thanh tra

Thanh tra là một chức năng thiết yếu của quản lí, là hoạt động xem xét, đánh giá của chủ thể quản lí đối với việc làm của đối tượng được quản lí.

Bàn về vai trò của công tác thanh tra, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Thanh tra là tai mắt của trên, là người bạn của dưới” (dẫn theo Mai Thị Nam)⁴. Với quan niệm như vậy, Người chỉ ra rằng, hoạt động thanh tra không chỉ giúp cho người lãnh đạo, quản lí cơ quan, đơn vị thấy được kết quả và mức độ thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; mà còn có tác dụng giúp cho việc nhận xét, đánh giá những chủ trương, chính sách và pháp luật đã đề ra có đúng và có sát thực tiễn hay không. Từ kết quả thanh tra, người lãnh đạo, quản lí cơ quan, đơn vị kịp thời xem xét, điều chỉnh và có những biện pháp cụ thể thích hợp giúp cho công tác quản lí, chỉ đạo, điều hành của mình sát thực tiễn và có hiệu quả; đồng thời cũng là biện pháp để xây dựng, hoàn thiện cơ cấu tổ chức, bộ máy và kiện toàn đội ngũ cán bộ, nhân viên ngày một tốt hơn. Với cách tiếp cận như vậy, cho thấy thanh tra chính là “cánh tay nối dài của trên”.

Đối với các cấp lãnh đạo, quản lí, công chức, viên chức khi được thanh tra kết luận sẽ giúp cho đối tượng được thanh tra nhận thức đầy đủ về ưu điểm và những vi phạm thiếu sót của mình. Thấy được những việc làm đúng, làm tốt để tiếp tục phát huy; những việc làm chưa đúng, chưa tốt, những sai phạm, thiếu sót để khắc phục sửa chữa và nâng cao năng lực, trách nhiệm của mình. Như vậy, thanh tra chính là đã giúp đỡ mình trong quá trình thực thi nhiệm vụ - với nghĩa đó thanh tra là “ bạn của dưới”.

Để thực hiện được trọng trách như vậy đòi hỏi cán bộ làm công tác thanh tra phải là những người thực sự có năng lực, kinh nghiệm và uy tín. Về năng lực, người cán bộ thanh tra không chỉ tinh thông về nghiệp vụ thanh tra, mà còn phải nắm vững nghiệp vụ thuộc ngành, nghề của cơ quan đơn vị đang làm việc; đồng thời phải hiểu biết sâu sắc các vấn đề xã hôi, am hiểu luật pháp, giải quyết các mối quan hệ xã hội một cách minh bạch, công tâm. Về phẩm chất của cán bộ thanh tra, trong bài nói chuyện tại hội nghị thanh tra toàn mien Bắc năm 1957, Bác căn dặn “cán bộ thanh tra phải có đạo đức cách mạng phải hiểu nhân tình thế cố đã đành nhưng tự mình còn phải gương mẫu cho người khác”, “cán bộ thanh tra như cái ngương cho người ta soi mặt, gương mờ thì không soi được” (dẫn theo Mai Thị Nam)⁴…

1.2. Vai trò của công tác thanh tra trong các cơ sở giáo dục đại học

Vị trí, chức năng hoạt động thanh tra của các cơ sở giáo dục đại học, các trường cao đẳng, trường trung cấp chuyên nghiệp được nêu rõ trong thông tư 51/2012/TT-BGDĐT, ngày 18/12/2012 qui định về tổ chức và hoạt động thanh tra của cơ sở giáo dục đại học, trường trung cấp chuyên nghiệp¹:

Hoạt động thanh tra của các cơ sở giáo dục đại học là hoạt đông thanh tra nội bộ, giúp phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lí của trường để kiến nghị biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện hành vi vi phạm pháp luật, nội quy, quy chế của trường; giúp đơn vị, tổ chức, cá nhân trong trường thực hiện chính sách pháp luật về giáo dục và chính sách pháp luật liên quan; giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của trường theo qui định pháp luật.

2. Nhiệm vụ của công tác thanh tra trong các cơ sở giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới quản lí, nâng cao chất lượng đào tạo

Chỉ thị 5912/CT-BGD&ĐT ngày 21/12/2016 về tăng cường công tác thanh tra giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo⁽²⁾ và Thông báo 47/TB-BGD&ĐT ngày 23/01/2017 Kết luận của Thứ trưởng Phạm Mạnh Hùng tại Hội nghị công tác thanh tra giáo dục toàn quốc tổ chức ngày 19/12/2016⁽³⁾, đã đặt ra cho công tác thanh tra trong các cơ sở giáo dục đại học các nhiệm vụ quan trọng sau:

(1) Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến biến pháp luật về thanh tra trong các cơ sở giáo dục đại học nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác thanh tra không chỉ với người đứng đầu cơ cơ sở giáo dục đại học mà đối với toàn thể cán bộ công chức, viên chức, người lao động trong trường. Từ đó tạo sự đồng thuận, cộng tác, tuân thủ, hiệu quả trong công tác thanh tra.

(2) Kiện toàn cơ cấu tổ chức, nhân sự làm công tác thanh tra trong các cơ sở giáo dục đại học theo quy định tại Thông tư số 51/2012/TT-BGDĐT ngày 18/12/2012 của Bộ trưởng Bộ GDĐT.

(3) Thực hiện công tác thanh tra hàng năm có trọng tâm, trọng điểm, đúng qui trình, qui định, nghiêm minh.

(4) Thực hiện nghiêm túc lịch tiếp công dân và xử lí dứt điểm các vụ khiếu nại, tố cáo kéo dài, không để tích tụ mâu thuẫn và phát sinh các điểm nóng.

(5) Cập nhật thông tin phản ánh những sai phạm, tiêu cực trong công tác quản lý, đào tạo, giải quyết những vi phạm nghiêm minh, đúng qui trình, đúng qui định.

(6) Căn cứ các văn bản cấp trên hoàn thiện hệ thống văn bản qui định về công tác thanh tra, kiểm tra công tác quản lý và các hoạt động của trường đúng qui định.

(7) Phối hợp tốt với cấp trên (thanh tra Bộ, thanh tra Sở…) và các đơn vị trong cơ sở giáo dục đại học trong việc thực hiện các hoạt động thanh tra.

 (8) Người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học căn cứ kết quả công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cao để đánh giá, xét thi đua, khen thưởng hàng năm đối với cán bộ, giảng viên, nhân viên.

Tài liệu tham khảo

1. Thông tư 51/2012/TT-BGDĐT, ngày 18/12/012 qui định về tổ chức và hoạt động thanh tra của cơ sở giáo dục đại học, trường trung cấp chuyên nghiệ

2. Chỉ thị 5912/CT-BGD&ĐT ngày 20/12/2016 về tăng cường công tác thanh tra giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

3. Thông báo 47/TB-BGD&ĐT ngày 23/01/2017 kết luận của thứ trưởng Phạm Mạnh Hùng tại hội nghị công tác thanh tra giáo dục toàn quốc tổ chức ngày 19/12/2016.

4. Mai Thị Nam, Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh tra và yêu cầu đối với cán bộ thanh tra của ngành kiểm sát nhân dân, http://www.vksndtc.gov.vn. truy cập ngày 17/3/2019.